Porwanie emocjonalne, to intensywna reakcja emocjonalna, spowodowana bodźcem zewnętrznym, która składa się z kilku etapów:
Bodziec z otoczenia zewnętrznego zostaje przechwycony i skierowany do wzgórza mózgu.
b z tego pobudzenia zostaje skierowana ze wzgórza mózgu do ciała migdałowatego określanego potocznie “emocjonalnym/irracjonalnym umysłem”, a część stymuluje korę mózgową - “umysł myślący/racjonalny”.
Hipokamp porównuje sytuację z dotychczasowymi doświadczeniami zapisanymi w pamięci (hipokamp, to część mózgu w dużej mierze odpowiedzialna za proces uczenia się, łączenia pamięci krótko- i długotrwałej oraz orientację przestrzenną).
Jeśli hipokamp zasugeruje ciału migdałowatemu, że napotkany bodziec jest sytuacją zagrożenia przetrwania, czyli taką, w której najodpowiedniejszą reakcją jest - walka, ucieczka albo zamarcie, wówczas...
Ciało migdałowate wysyła sygnał do osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza) i ciało migdałowate przechwytuje racjonalną część umysłu.
Jeśli hipokamp nie identyfikuje sytuacji, jako zagrożenie, wówczas zachowuje się ono zgodnie z sygnałami otrzymanymi z kory mózgowej, czyli racjonalnej cześci umysłu.
Anatomia "porwania emocjonalnego" - przerażenie spowodowane bodźcem wzrokowym. - autor: ManosHacker - praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16061704
Ponieważ ciało migdałowate reaguje o wiele szybciej, niż racjonalna część mózgu, toteż w sytuacji “porwania emocjonalnego” szybciej reagujemy na sygnał emocjonalny i w pierwszej chwili otrzymujemy reakcję - walki, ucieczki lub zamarcia, a dopiero potem docierają do nas racjonalne przemyślenia na temat tego, co widzimy.
Zdaję sobie sprawę, że cały ten proces wydaje się dość skomplikowany, ale jest niezwykle istotne, aby zdać sobie sprawę z tego, jakie skutki w praktyce ma dla nas “porwanie emocjonalne”.
Mechanizm obronny, ale czy właściwy?
Jest to mechanizm, który pozwala uratować życie w przypadku realnego zagrożenia, jak np. to, że ktoś nas atakuje i musimy błyskawicznie reagować, zamiast analizować sytuację.
Gdy jednak sytuacja tylko z pozoru zostanie zidentyfikowana przez mózg jako zagrożenie dla przetrwania, wówczas najpierw “odpłyniemy” emocjonalnie zamiast zachować się racjonalnie.
Praktyczne negatywne skutki “porwania emocjonalnego”:
- Ciało migdałowate jest odpowiedzialne za sytuacje, w których odczuwamy lęk nawet wówczas, gdy nie ma racjonalnych podstaw do tego. Możemy doznawać zamarcia, a nawet paraliżu, wpaść w złość lub histerię, albo unikać konsekwencji tego, co nas spotkało np. uciekając w negatywny nawyk.
- Ponieważ hipokamp często nie ma zapisów wielu doświadczeń i sytuacji, których doświadcza po raz pierwszych, toteż reakcja walki, ucieczki lub przetrwania może zostać wyzwolona także w przypadku nowych doświadczeń. Dlatego boimy się tego, co nowe, boimy się zmian.
- Dopóki nie spróbujemy co się realnie wydarzy, pomimo odczuwania intensywnych emocji, wówczas hipokamp będzie nadal “zapisywał” takie reakcje jako prawidłowe i utrwalał stan lęku przed czymś nowym.
Wnioski:
- “Do odważnych świat należy!” - Jeśli pomimo odczuwania lęku zrobisz to, co Cię niepokoi możesz stopniowo nauczyć swój mózg większego spokoju i zachowasz zimną krew przy kolejnej sytuacji tego typu.
- Jeśli nauczysz się skupiać na racjonalnej ocenie sytuacji, pomimo emocji, które odczuwasz, to będziesz w stanie wykonywać rzeczy, które do tej pory Cię przerażały.
Ciało migdałowate jest odpowiedzialne za takie rzeczy, jak stres przed egzaminem, trema przed wystąpieniem publicznym, rozmową kwalifikacyjną, przed skokiem do głębokiego basenu z wysokiej skoczni, nauce jazdy na rowerze lub łyżwach (konieczność oswojenia się z brakiem równowagi na początku) oraz z tysiącami innych sytuacji, które w dużym stopniu wpływają na przełamywanie barier i zdobywanie nowych umiejętności oraz sukces w życiu.
Gdy następnym razem poczujesz, jak gwałtownie wzbierają w Tobie emocje, zastanów się, czy aby nie dajesz się sterroryzować ciału migdałowatemu. Weź kilka głębokich oddechów, ochłoń, uspokój emocje, zyskaj nieco dystansu do sytuacji i zastanów się,
- Czy Twoja reakcja jest właściwa, a może jest tylko fałszywym ostrzeżeniem przed czymś, co wcale Cię nie zabije, a wręcz przeciwnie, może wzbogacić.
Ciekawy link:
Porwanie emocjonalne - Farmacja Praktyczna, kilka porad jak ogarnąć ten temat.
Ilustracja tytułowa: Gem & Lauris RK z Unsplash
